ਦੂਜੀ ਘਟਨਾ ਨੇ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਗੱਲ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੂਖ ਨਿਵਾਰਣ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ 70 ਕੁ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਬਿਰਧ ਮਾਈ ਆ ਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੀ, ‘‘ਪੁੱਤ ਦਸ ਰੁਪਏ ਦੇਈਂ।’’
ਮੈਂ ਦਸ ਰੁਪਏ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ,
‘‘ਲੈ ਫੜ, ਪਰ ਤੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ।’’
‘‘ਹਾਂ, ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ।   ਮੇਰਾ ਪਿੰਡ ਪਾਇਲ ਲਾਗੇ ਐ। ਡੂੰਘੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਮੋਟਰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਗਿਆ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ਦਾ ਸਾਈਂ ਗੈਸ ਚੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਚੱਲ ਵਸਿਆ। ਇੱਕ-ਦੋ ਵਰ੍ਹੇ ਤਾਂ ਠੀਕ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਫਿਰ ਮੇਰੇ ਮੁੰਡੇ ਤੇ ਨੂੰਹ ਨੇ ’ਗੂਠਾ ਲਵਾ ਲਿਆ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ। ਮੈਨੂੰ ਘਰੋਂ ਕੱਢਤਾ।  ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਰਾੜੇ ਗਈ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਇੱਥੇ ਤਾਂ ਲਾਗੇ ਈ ਐ। ਕੋਈ ਸਿਆਣ ਲਊ। ਬਦਨਾਮੀ ਹੋਊ। ਘਰ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਦਾ ਸਵਾਲ ਐ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਆ ਗਈ। ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਨਾ ਕੰਬਲ ਨਾ ਰਜਾਈ। ਠੰਢ ਲੱਗਗੀ। ਦਾਰੂ ਲੈਣੀ ਐ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੁਪਿਆਂ ਦੀ।’’ ਉਸ ਮਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਦੁੱਖ ਭਰੀ ਦਾਸਤਾਨ ਸੁਣਾਈ।
‘‘ਹੋਰ ਵੀ ਹੋਣੇ ਤੇਰੇ ਵਰਗੇ ਇੱਥੇ,’’ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ।
‘‘ਬਥੇਰੇ ਐ, ਬਰਾਂਡੇ ਭਰੇ ਪਏ ਐ। ਵੇਖ ਤਾਂ ਸਹੀ,’’ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ।
ਉਹ ਮਾਈ ਸੱਚ ਹੀ ਕਹਿ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ ਸੈਂਕੜੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਉੱਥੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਆਸਮਾਨ ਦੇ ਥੱਲੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੱਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਗਲੋਬਲ ਪੰਜਾਬ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਕੰਬਲ ਵੰਡਣ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ ਸੀ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਜੰਗ ਦੇ ਆਖਰੀ ਮਰਹਲੇ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਉਨੀਂਦਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਖ਼ੁਆਬ ਵੇਖਣ ਦੀ ਅਸਫ਼ਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਅਤੇ ਮਨ ਦੀ ਪੱਤਝੜ ਹੰਢਾਅ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਦਾਸਤਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਅਨੇਕਾਂ ਹਮਦਰਦ ਅੱਗੇ ਆਏ ਸਨ। ਮਾਨਵੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਇਸ ਦੁਖਾਂਤ ਦੇ ਇਸ ਸੱਚ ਨੂੰ ਜਾਣ ਕੇ ਇਸ ਕਲੱਬ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਵਿੱਚੋਂ ਯਥਾਯੋਗ ਮਾਇਆ ਇਕੱਤਰ ਕਰਕੇ ਦੱੁਧ, ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੋੜੀਂਦਾ ਸਾਮਾਨ ਲੈ ਕੇ ਆਪ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਲੱਬ ਦੀ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਬਿਰਧ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਬਿਰਧ ਮਾਵਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਇਹ   ਕਹਿਣਾ ਹੈ:
‘‘ਸਾਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ, ਬਸ, ਦਸ-ਪੰਦਰਾਂ ਮਿੰਟ ਬੈਠ ਕੇ ਦੁਖ-ਸੁਖ ਹੀ ਕਰ ਜਾਇਆ ਕਰੋ।’’ ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਆਪਣੀਆਂ ਕੱੁਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਕੋਲ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਲਈ ਦਸ-ਪੰਦਰਾਂ ਮਿੰਟ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਨ।      ਹਾਂ, ਕੁਝ ਗ਼ੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਦਾਸ ਮੌਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਭਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਕਈ ਹਮਦਰਦ ਚਿਹਰੇ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰ ਦੀ ਬੀਵੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਇਕਲੌਤੇ ਪੱੁਤਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉੱਥੇ ਗਈ ਸੀ। ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਮਿਸਤਰੀ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸੁਖ-ਸਹੂਲਤ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ।
‘‘ਇਹ ਕੀ ਬਣ ਰਿਹੈ?’’ ਉਸ ਨੇ ਆਸ਼ਰਮ ਦੀ ਸੰਚਾਲਕਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ।
‘‘ਕੁਝ ਐੱਨ.ਆਰ.ਆਈ. ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਕਮਰੇ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ,’’ ਉਸ ਦਾ ਜੁਆਬ ਸੀ।
‘‘ਮੱਮਾ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਵੀ ਇੱਕ ਕਮਰਾ ਹੁਣੇ ਹੀ ਬੁੱਕ ਕਰਵਾ ਦੇਵਾਂ?’’ ਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰ ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਪੱੁਤਰ ਨੇ ਮਜ਼ਾਕ ਵਜੋਂ ਕਿਹਾ। ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਇਹ ਮਜ਼ਾਕ ਸੁਣ ਕੇ ਉਹ ਇਕਦਮ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਘਰ ਆ ਕੇ ਮੰਜੇ ’ਤੇ ਪੈ ਗਈ। ‘‘ਡਾਕਟਰ ਕਹਿ ਰਿਹੈ ਕਿ ਇਹ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ਨੇ,’’ ਮੇਰਾ ਮਿੱਤਰ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਸੀ।
‘‘ਮੈਂ ਤਾਂ ਮਜ਼ਾਕ ਕੀਤਾ ਸੀ ਇਹ ਤਾਂ ਐਵੇਂ ਹੀ ਦਿਲ ਨੂੰ ਲਾ ਗਏ,’’ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਆਪਣੀ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ     ਨਾਲ ਸਫ਼ਰ ’ਤੇ ਨਿਕਲ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰ ਦੀ ਬੀਵੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਅੱਥਰੂ ਸਾਨੂੰ  ਸਪਸ਼ਟ ਵਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ।

 ਡਾ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਵਾਲੀਆ * ਮੋਬਾਈਲ: 98723-14

‘‘ਮੈਂ ਤਾਂ ਮਜ਼ਾਕ ਕੀਤਾ ਸੀ ਇਹ ਤਾਂ ਐਵੇਂ ਹੀ ਦਿਲ ਨੂੰ ਲਾ ਗਏ,’’---------------------------ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਨਜਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ --------

ਮੈਨੂ ਹੇਰਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂ ਵਿਰਾਧ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਅਣਦੇਖਿਆ ਕਰਕੇ ਘਰੋਂ ਕੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ.....ਓਹ ਇਹ ਨਹੀ ਸੋਚਦੇ ਕੀ ਹਰ ਦਪਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਦ ਦਿਨ ਢਾਲਦਾ ਹੈ ਸ਼ਾਮ ਤੋ ਬਾਦ ਹਨੇਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ...ਇਕ ਨਾ ਇਕ ਦਿਨ ਸਬ ਨੇ ਬੁਡੇ ਹੋਣਾ ਹੈ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰਖਣਾ ਚਾਹਿਦਾ ਹੈ....ਆਪਣੇ ਬੁਡੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਦਾ ਸਾਥ ਨਾ ਛਡੋ......

ਸੱਚੀ ਗੱਲ ਐ ਹੈਰਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਏ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਕੀ ਕੋਈ ਇੰਨਾ ਪਥਰ ਦਿਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਜੋ ਆਪਣੀ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਮਾਂ ਨੂੰ  ਛੱਡ ਕੇ ਤੁਰ  ਜਾਵੇ ,ਪਤਾ ਨੀ ਅੱਜ ਕਲ ਦਾ ਲਹੂ ਇੰਨਾ ਚਿੱਟਾ ਕਿਓ ਹੋ ਗਿਆ | ਕਿੰਨੇ ਅਭਾਗੇ ਨੇ ਓਹ ਲੋਕ ਜੋ ਆਪਨੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਇੰਝ ਕਰਦੇ ਨੇ |